Rigoberta Menchú Tum werd geboren op 9 januari 1959 in een K’iche’-Maya-gemeenschap in Guatemala. Ze groeide op in armoede en maakte van jongs af aan kennis met de onderdrukking en het geweld dat de inheemse bevolking trof. Haar familie was actief in de strijd voor landrechten, wat hen in conflict bracht met de militaire dictatuur die het land regeerde. Haar vader, Vicente Menchú, was een leider in de boerenbeweging en haar moeder, Juana Tum, hielp als traditionele genezeres mensen in de gemeenschap. Beiden werden op brute wijze vermoord door het regime.

Als tiener werd Rigoberta zelf betrokken bij het verzet en werkte ze als boer en activist om haar volk te helpen. Ze sloot zich aan bij de Comité de Unidad Campesina, een organisatie die opkwam voor de rechten van inheemse boeren. Omdat haar leven in gevaar was, moest ze in 1981 naar Mexico vluchten. Daar begon ze de misdaden van het Guatemalteekse leger tegen de inheemse bevolking aan de wereld te onthullen. In 1983 publiceerde ze, met hulp van de antropologe Elisabeth Burgos, haar levensverhaal in het boek Me llamo Rigoberta Menchú y así me nació la conciencia (Ik, Rigoberta Menchú), dat wereldwijd aandacht kreeg en een symbool werd van de strijd voor inheemse rechten.

Haar inzet werd in 1992 beloond met de Nobelprijs voor de Vrede, waarmee ze de eerste inheemse vrouw werd die deze eer ontving. Ze gebruikte haar bekendheid om te blijven strijden voor sociale rechtvaardigheid, mensenrechten en verzoening in Guatemala. Later richtte ze de Fundación Rigoberta Menchú Tum op, die zich inzet voor onderwijs en de rechten van inheemse volkeren. In de jaren 2000 deed ze ook pogingen om politiek invloed uit te oefenen door zich kandidaat te stellen voor het presidentschap van Guatemala.