Geweld in films neemt toe, zowel wat betreft de frequentie als de ernst van de beelden. In meer dan 90% van de films komt geweld voor. Een gemiddeld Amerikaans kind zal 200.000 gewelddadigheden op televisie zien voordat het 18 jaar oud is.

Onze vrienden en families kijken graag naar films. Nu er steeds meer geweld en oorlog wordt uitgebeeld, kunnen we de popcultuur gebruiken om kritisch na te denken over de verhalen die we vertellen over oorlog en geweld versus vrede en geweldloosheid.

De vragen hieronder kun je stellen als je vrienden zeggen dat ze net naar de bioscoop zijn geweest, of je collega’s beginnen te kletsen over hun nieuwste binge-watching serie. Of misschien wil je met je kinderen praten over de nieuwste superheldenfilm.

Natuurlijk zijn er nog veel meer vragen te bedenken dan deze. Het is geen volledige lijst, dus wees creatief en bedenk je eigen aanvullingen.

• Verheerlijkt deze film oorlog of geweld? Op welke manier?
• Hoe realistisch of onrealistisch was het afgebeelde geweld?
• Hadden de geweldsincidenten realistische gevolgen (rechtszaken, PTSS, wroeging, vergelding)?
• Vond je het gebruik van geweld zinloos? Dienden ze een doel? Werd de plot erdoor bevorderd?
• Hoe vaak heb je tijdens het kijken naar deze film een rilling gekregen? Denk je dat deze hoeveelheid geweld gezond is om te zien in entertainment?
• Hoeveel geweld in een film is “te veel”?
• Wat heeft deze film ons verteld over onze wereld? Is dat een nuttige of schadelijke overtuiging? (De meeste superheldenfilms zeggen bijvoorbeeld dat de wereld gevaarlijk is en dat alleen machtige burgerwachten ons kunnen redden. Is dit nuttig?)
• Waren er vredesacties of pogingen om de oorlog te voorkomen? Welke waren dat?
• Waren er vredesinspanningen die als effectief werden afgeschilderd?
• Welke soorten geweldloze actie of vredesstrategieën zouden de verhaallijn veranderd kunnen hebben? Waar konden ze gebruikt worden? Wie kon ze gebruiken?
• Heeft iemand een opkomend gevecht gede-escaleerd? (bijv. tegen twee mannen in een bar zeggen dat ze rustig aan moeten doen)
• Hoe lieten de personages de situatie escaleren in de richting van geweld?/ Hoe hebben ze het gede-escaleerd?
• Hoeveel mensen waren “bijkomende schade” (“collateral damage“) in deze plotlijn? (Denk aan autoachtervolgingen: hoeveel andere bestuurders/passagiers werden gedood of gewond?)
• Welke van de hoofdpersonen waren niet betrokken bij geweld en oorlog? Wat waren hun acties, beroepen of rollen?
• Waren er personages die weigerden deel te nemen aan het geweld of de oorlog?
• Waarom raakten de personages slaags? Wat hadden ze anders kunnen doen om hun conflict op te lossen?
• Wordt oorlog afgeschilderd als nobel of gerechtvaardigd? Denk je dat oorlogen in het echte leven nobel zijn?
• Waren er magie of superkrachten bij betrokken? Hoe hadden de helden die vermogens kunnen gebruiken om oorlog te beëindigen of geweld te stoppen in plaats van zich daarmee bezig te houden?
• Werd oorlog als onvermijdelijk afgeschilderd? Hoe hebben de scenarioschrijver en regisseur dat zo laten lijken?
• Werd geweld door de “slechteriken” getoond als immoreel? Hoe was dit anders dan het geweld van de “good guys”?
• Als jij bij de andere kant zou horen, hoe zou jij je dan voelen over de acties van de “good guys”?

Behalve discussies voeren over geweldadige films, kun je natuurlijk ook films kijken over geweldloze bewegingen. In deze films zul je nog steeds geweld tegen komen, want wanneer mensen zich geweldloos inzetten voor sociale rechtvaardigheid betekent dat niet dat hun tegenstanders niet gewelddadig zullen worden. (In feite ondergaan de meeste bewegingen op een gegeven moment gewelddadige onderdrukking.) Deze realiteit wordt afgebeeld in de speelfilms die hun verhalen vertellen, zoals de scène van het bloedbad in Amritsar in de biopic over Gandhi of de oorlogsbeelden in de documentaire Pray the Devil Back To Hell, die het verhaal vertelt van de Women of Liberia Mass Action For Peace.

Er is een tijd en een plaats voor geweld in films. Mensen leren van waarheidsgetrouwe en waarschuwende verhalen. Maar de voorstelling moet het geweld met het nodige gewicht en ernst behandelen. The Hate You Give, bijvoorbeeld, toont politiegeweld en wapengeweld met een reden. Het doet dit om de pijnlijke waarheid over racistische schietpartijen door de politie te onthullen. Het biedt ook context voor de moed die hoofdpersoon Starr Carter toont wanneer ze de cyclus van geweld doorbreekt door (geweldloos) midden in een impasse te stappen om een nieuwe tragedie te voorkomen. Hotel Rwanda, Sophie Scholl en Selma zijn andere films die in deze categorie vallen.

Het geweld dat we kunnen vermijden is het zinloze en verheerlijkte geweld dat geen moreel doel dient. (Een scène met regende lichamen op popmuziek in Guardians of the Galaxy schiet me te binnen). Geweld is grotesk en tragisch, niet cool en heroïsch. We hebben geen geweld nodig dat aan films wordt toegevoegd als “opvulling” of als vervanging voor plotontwikkeling, karakterbogen en goed geschreven scripts.

In werkelijkheid hebben we betere verhalen. Voor een lijst met films kun je naar deze pagina gaan.