De documentaire ‘Rebel Hearts‘ (2021) vertelt het verhaal van de nonnen in Los Angeles die opkwamen voor de mensen en het geloof die zij dienden en een hoge prijs betaalden voor verandering.

Afschaffing van het habijt en het patriarchaat
De zusters van het Onbevlekt Hart van Maria hadden 540 leden en begonnen het Vaticanum II-ethos in de gemeenschap in te voeren. Alles werd opnieuw onderzocht en herzien – van de manier waarop ze baden en hoe vaak, tot hoe ze zich kleedden en naar wie ze keken voor begeleiding. Ze lieten vragenlijsten rondgaan, experimenteerden en hielden regelmatig bijeenkomsten. Meer dan 300 van de 400 zusters deden afstand van hun geloften om een nieuwe niet canonieke gemeenschap te vormen.

Kardinaal James McIntyre, een ouderwetse autoritair uit New York, werd naar Los Angeles gestuurd om toezicht te houden op de kerk. Hij overzag een katholieke ‘building boom’ in Los Angeles van kerken en parochiële scholen. Nonnen werden naar de scholen gestuurd zonder opleiding, zonder middelen en zonder loon. Ze hadden 80 kinderen in een klas.

Op hun algemene vergadering van 1967, hadden de Zusters van het Onbevlekt Hart hun antwoorden en begonnen ze de veranderingen door te voeren die ze wilden zien. Ze drongen erop aan dat het onmenselijk zou zijn – en oneerlijk voor zowel leraressen als leerlingen – als een zuster meer dan 40 leerlingen tegelijk les zou geven. Ze eisten dat de zusters een eigen opleiding en training zouden krijgen voordat ze les gingen geven. De experimenten van de zusters hadden aangetoond dat zij zich bescheiden en modern konden kleden en nonnen konden zijn zonder het traditionele gewaad, dus zagen ze af van het habijt. Ze verklaarden dat zusters geen priesters nodig hadden om hen te vertellen wanneer en hoe ze moesten bidden. Uiteindelijk, na veel beraad en gebed, concludeerden ze dat ze geen toestemming nodig hadden om betrokken te zijn bij sociale en politieke zaken, te marcheren, zich te organiseren, hun geweten te volgen.

De mannelijke machtsstructuur van de kerk voelde zich bedreigd door deze beweringen en probeerde hen de mond te snoeren, maar de zusters kenden hun hart, hun kracht en hun waarde. In één dag verlieten 200 nonnen hun posities op katholieke scholen. De kerk reageerde door de armere scholen te sluiten en probeerde de nonnen de schuld te geven.

Uiteindelijk werd een delegatie uit Rome gestuurd om de zusters te vertellen dat ze zich aan de regels moesten houden. Maar in de vergadering beweerden de priesters dat als de regels te veel zijn, de zusters zich maar moeten schikken en doen alsof ze doen wat hen gezegd wordt.

De zusters verwierpen stilte, accommodatie en geheimhouding. Ze verwierpen de mannelijke hiërarchie. De leugen, het zwijgen: Het besmet de hele kerk – van het zwijgen en de inschikkelijkheid tegenover seksueel misbruik en verkrachting tot het zwijgen en de inschikkelijkheid tegenover militarisme.

Zuster Corita Kent vroeg: “Wat zou Jezus zeggen?” De zusters reageren door opnieuw met enthousiasme te beginnen, zichzelf opnieuw te voegen als een ‘gemeenschap van hoop in een eindeloze zoektocht naar persoonlijkheid’. En om dat te doen, moesten ze het formele religieuze leven verlaten. Meer dan 300 van de 400 zusters afstand deed van hun geloften om een nieuwe niet canonieke gemeenschap te vormen.

De huidige gemeenschap verwelkomt nu mannen, leken, en gezinnen en biedt een stevige basis voor vrouwelijke priesters, voor kerkvernieuwing, voor radicale actie, voor gemeenschap. Ze gaan door, in een andere vorm dan ze hadden verwacht, maar ze gaan door.

Uiteindelijk lijkt het erop dat de institutionele kerk meer heeft geleden dan de zusters, omdat het in relevantie blijft afnemen, terwijl het charisma van vitale, fervente liefde en creativiteit belichaamd door de zusters bloeit.

Van dit artikel, vertaald en aangepast

Foto: Br. Christian Seno, OFM. Capucijnse nonnen.