De rechten van de mens of mensenrechten omvatten rechten waarop iedereen aanspraak kan maken, ongeacht herkomst, nationaliteit, overtuiging, geslacht, wettelijke status of andere kenmerken. Voorbeelden zijn het recht op vrije meningsuiting, het recht op leven, het recht op bescherming tegen marteling en het zelfbeschikkingsrecht. Twee sleutelwaarden liggen aan de basis van het begrip mensenrechten. De eerste is “menselijke waardigheid” en de tweede is “gelijkheid”.

De Verenigde Naties (VN) werd opgericht in 1945, met als een van de belangrijkste doelen het beschermen en verbeteren van de mensenrechten. In 1946 startte de VN daarom de Commissie voor de Rechten van de Mens om een verklaring te schrijven: het Internationaal Statuut van de Rechten van de Mens (International Bill of Rights). Deze werd op 10 december 1948 aangenomen, en 10 december is nu de Internationale Dag van de Mensenrechten. Echter, deze verklaring is niet bindend en daarom zijn de mensenrechten in de jaren ’50 en ’60 in verdragen opgeschreven. Ondertekening van dit verdrag verplicht een land om zich hieraan te houden.

Soorten mensenrechten

Op mensenrechten.nl kun je het volgende lezen:
“De Algemene Vergadering van de Verenigde Naties (AVVN) nam in 1966 twee verdragen aan. Het Internationale Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR). Dit verdrag bestaat uit 55 artikelen. Die gaan onder andere over discriminatie, marteling, eerlijk proces, meningsuiting kiesrecht en gelijkheid voor de wet. Daarnaast is het Internationale Verdrag inzake economische, sociale en culturele rechten (IVESCR) aangenomen. Dit verdrag bestaat uit 31 artikelen. Deze gaan onder andere over werk, loon, voedsel, stakingsrecht, gezondheid en onderwijs. In 1976 traden beide verdragen pas in werking.” (Ga voor meer gedetailleerder informatie naar de website.)

Uitvoering in de praktijk

Hoewel het Internationaal Statuut van de Rechten van de Mens dus “bindend” is, zijn er in de praktijk geen uitvoerende instanties die deze rechten kunnen waarborgen. In de praktijk geldt vaak: wie geld heeft bereikt meer in deze wereld en wie macht heeft komt met mensenrechtenschendingen weg. Sommigen zijn van mening dat de beginselen van mensenrechten daarom ‘naïef’ zijn en niet worden weerspiegeld in de politieke praktijk.

Echter, er zijn wel instanties zoals De Raad van Europa (RvE) is een internationale organisatie die zich richt op het verspreiden en bevorderen van democratie en mensenrechten. Binnen de Raad van Europa wordt het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens uitgevoerd door het Comité van Ministers en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg, Frankrijk. Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens is een permanent gerechtshof dat individuele klachten over de schending van het Europees Verdrag door iedereen die in het gebied van de lidstaten woont, hoort en erover beslist.

Ook zijn er natuurlijke talloze NGOs die mensenrechten proberen te bevorderen, zoals bijvoorbeeld Amnesty International. De Nederlandse stad Den Haag noemt zichzelf ook trots “de stad van het internationaal recht”, omdat daar het Internationaal Gerechtshof staat, zowel als andere rechtsorganen.

Het Internationaal Gerechtshof in Den Haag

Het Internationaal Gerechtshof (ook wel Internationaal Hof van Justitie genoemd) is het belangrijkste gerechtelijke orgaan binnen de Verenigde Naties. Het hof houdt zich bezig met rechtsgeschillen tussen staten. Het bestaat uit 15 rechters die worden gekozen door de Algemene Vergadering en de Veiligheidsraad. Het Internationaal Gerechtshof spreekt uitsluitend recht in juridische geschillen tussen staten. Ook geeft het op verzoek adviezen aan de Algemene Vergadering en de Veiligheidsraad. Daarnaast kunnen internationale organisaties die aan de VN gelieerd zijn ook juridische advies aanvragen op het gebied waarop zij opereren.

Bijgeplaatste foto van het Vredespaleis (2014) kan teruggevonden worden op de wikipedia en is door Wouterjanss gepubliceerd met CC BY-SA 3.0 licensie.